Фармiраванне беларускай нацыi

Уводзіны
Пасля далучэння беларускіх зямель царскія ўлады, імкнучыся інтэграваць у сваю дзяржаўную структуру новыя тэрыторыі, праводзілі адпаведную палітыку. Значны ўплыў на развіццё беларускай культуры ў гэты час аказвае спачатку пераважна польская, а пазней, асабліва ў 1860-х гг. – руская культура, назіраецца цесная сувязь з культурамі ўкраінскага, літоўскага, яўрэйскага і іншых народаў.
Культура беларускіх зямель сутыкаецца з жорсткім прыгнётам з боку царскай улады, якая імкнецца даказаць, што Беларусь з'яўляецца заходняй часткай Расійскай імперыі, а яе насельніцтва не мае сваёй этнічнай асаблівасці (ідэалогія "заходнерусізму").
Тым не менш менавіта ў гэты час беларускі этнас фарміруецца як нацыя. Нацыяй называецца ўстойлівая этнасацыяльная супольнасць людзей, якая, у адрозненне ад народнасці, характарызуецца не толькі агульнымі тэрыторыяй, мовай, культурай, але таксама цеснымі эканамічнымі, сацыяльна-палітычнымі і культурнымі сувязямі паміж рэгіёнамі, больш высокім узроўнем этнічнай самасвядомасці
Апошнім часам мы можам назіраць істотнае пашырэнне колькасці кніг, што датычаць праблематыкі фарміравання беларускай нацыі, паўставання і развіцця беларускага нацыяналізму, розных нацыянальных праектаў і г.д. Міраслаў Грох, вядомы чэшскі даследчык, у сваёй манаграфіі «Сацыяльныя перадумовы нацыянальнага адраджэння ў Еўропе» заўважыў, што бадай што самым цяжкім у тэарэтычным асэнсаванні працэсаў утварэння нацый з’яўляецца адказ на пытанне, чаму некаторыя нацыянальныя рухі былі больш паспяховымі за іншыя.
Ролі уніяцтва, скасаванню якога на Беларусі схільны надаваць фатальнае значэнне Р. Радзік.
Трэба адзначыць, што тым ці іншым чынам, фарміраванне беларускай нацыі прыцягвала да сябе ўвагу даследчыкаў, таких як : М. Грох, М. Вальденберг, С. Екельчык, С. Токць и мн.інш.
Праблема станаўлення беларускай дзяржаўнасці ў першай чвэрці XX ст. знайшла шырокае адлюстраванне ў сучаснай беларускай гістарыяграфіі. Аднак такі важны аспект, як вызначэнне этнічных межаў...

Заключэнне
Абмяжоўваючыся вышэйсказаным,трэба адзначыць:
На працягу другой паловы ХІХ ст. у этнічнай самасвядомасці бе-ларусаў адбываліся істотныя змены. Сярод насельніцтва пашыралася назва “беларусы”, якая, праўда, яшчэ не мела агульнаэтнічнагаі ўласна нацыянальнага зместу і асэнсоўвалася часцей як тапонім.
Адначасова ўжываліся канфесіянімы (“рускія” і “палякі”), а жыхарыпаўночна-заходняй і цэнтральнай частак Беларусі нярэдка называлісябе “тутэйшымі”.
Такім чынам, важнейшыя палітычныя мерапрыемствы царызма, здзейсненыя ў другой палове ХІХ ст. (скасаванне прыгону; аграрная, судовая, ваенная, школьная і інш. рэформы), а таксама станоўчыя наступствы ўздыму эканомікі (прамысловы пераварот, прагрэс у сельскай гаспадарцы) паскорылі нацыястваральныя працэсы ў Расійскай імперыі, у тым ліку на Беларусі, дзе пачала фарміравацца асобная беларуская нацыя з уласцівым ёй арэалам пражывання і сваеасаблівымі мовай, культурай і псіхалагічным складам. Але глыбокая інтэграванасць эканомікі і культуры Беларусі ў вялікарасійскі арганізм стрымлівала развіццё беларускай самобытнасці і фарміраванне нацыянальна арыентаванай эліты.
Акрамя таго, па прычыне неспрыяльных абставін (адсутнасць уласных дзяржавы, дзяржаўнай мовы і сістэмы адукацыі; у асноўным сялянскі склад беларусаў, нешматлікасць нацыянальнай буржуазіі, іх нізкі ўзровень нацыянальнай самасвядомасці; невысокі адукацыйны ўзровень большасці беларусаў, адсутнасць адзінай рэлігіі) гэты працэс, у параўнанні з іншымі народамі, быў больш складаным па часе і выніках.
Тым не менш факт узнікнення беларускай нацыі натхніў яе лепшыя сілы на выкананне сваёй вызначальнай місіі – дасягненне нацыянальнай дзяржаўнасці.