Грундвальская бітва

Уводзіны
Пастаянныя войны на працягу ўсяго перыяду сярэднявечча былі аднім з галоўных заняткаў феадалаў. Яны выцяснялі адзін аднаго з уладанняў, рабавалі сялян і гараджан, захоплівалі землі суседзей.
У XIV стагоддзі небяспека з боку Тэўтонскага ордэну вымушала польскіх магнатаў імкнуцца да саюзу і аб’яднанню з Вялікім княствам Літоўскім, каб паспяхова адбіваць напады немцаў. Хутка пасля смерці караля Людовіка Вянгерскага, у час праўлення яго дачкі Ядзвігі, адбыліся перамовы паміж польскімі магнатамі і літоўскім вялікім князем Ягайла. Гэтыя перамовы завершыліся ў 1385 годзе падпісаннем Крэўскай уніі. [9, с. 36].
Адной з падзеяў-сімвалаў у айчыннай гісторыі з'яўляецца бітва пры Грунвальдзе, якая адбылася 15 ліпеня 1410 г. паміж арміяй Тэўтонскага ордэна з аднаго боку і аб'яднанымі войскамі Польшчы і Вялікага княства Літоўскага з другога.
Ваенная кампанія 1410 г. і Грунвальдская бітва ўжо многія гады з'яўляюцца прадметам інтэнсіўных і паглыбленых даследаванняў польскіх гісторыкаў. Працяглы час панавалі погляды С. Кучынскага, аўтара шырокай манаграфіі. Гэтая праца выклікала ажыўленную палеміку, у якую ўключыўся і яе аўтар. Слабасць яго высноў заключалася ў адсутнасці поўнага аналізу крыніц – асноўных летапісных сведчанняў (перш за ўсё так званай Cronica conflictus і "Annales" Я. Длугаша), а таксама ў недастатковым выкарыстанні матэрыялаў раскопак на поле бою пад Грунвальдам.
Даследаванні паказваюць на сур'ёзную пагрозу, якую ўяўляла сабой так званая ўзброеная місія Ордэна ў адносінах да літоўскіх земляў, якая ажыццяўлялася нібыта ў інтарэсах усяго заходняга хрысціянства з дапамогай заходняга рыцарства, якое ўдзельнічала ў паходах супраць прыбалтыйскіх "сарацынаў". Іх падтрымлівалі і аўстрыйскія Габсбургі - ворагі Польшчы, а таксама Люксембургі Чэхіі і Венгрыі.

Заключэнне
Для Ордэна паражэнне ў Грунвальдскім бітве апынулася ваеннай катастрофай, ад якой ён так і не адышоў, аднак, не было смяротным ударам. Перамога аб'яднаных польска-руска-літоўскіх сіл над войскамі Тэўтонскага ордэна была значнай падзеяй у барацьбе славянскіх і прыбалтыйскі народаў за незалежнасць. У ходзе вайны Вітаўт паказаў бліскучыя здольнасці палкаводца. Грунвальдская бітва паклала канец нямецка-рыцарскім захопам ў Прыбалтыцы.
З заняпадам Ордэна саслаблі і сілы германскай феадальнай агрэсіі ў Цэнтральнай Еўропе. Гэта палегчыла чэшскаму народу барацьбу за незалежнасць у гусіцкіх войнах 1419-1434 гг [9, с. 103].
Пасля паражэнняў у Вялікай вайне з Польшчай і Літвой 1409-1411 гг. дзяржава Тэўтонскага ордэна перажывала глыбокі крызіс. У сярэдзіне XV ст. Польшча набыла сабе новага саюзніка ў прускіх саслоўях, якія ў 1454 здаліся Польшчы. У выніку ў Торуньскай дамове 1466 была замацавана польская ўлада на ніжняй Вісле (так званая Каралеўская Прусія), а астатнія землі ордэнскай Прусіі з Кенігсбергам перайшлі пад ўскосную, ленную ўладу Польшчы [17, с. 125].
У гэтых паўвекавых зменах і супрацьстаяннях значную ролю адыгралі вынікі Вялікай вайны і Грунвальда, якія прывялі да эканамічнага і фінансавага паслаблення Прусіі, якая ўступіла ў паласу ўнутранага крызісу. Іх вынікам стала паслабленне палітычнай і ваеннай моцы прускай галіны Ордэна, асуджанай з гэтых часоў на дапамогу прускіх саслоўяў, што ў сваю чаргу адкрыла шлях да палітычнай эмансіпацыі і падарвала аўтакратычную ўладу Ордэна ў выніку заснавання ў 1440 канфедэрацыі прускіх земляў і гарадоў (Прускага Саюза). Гэта прывяло да падпарадкавання прускіх саслоўяў Польшчы і ліквідацыі самастойнасці ордэна ў 1466.
Даследаванні Вялікай вайны і вянчаўшай яе Грунвальдскай бітвы даволі жыва вядуцца ў польскай гістарыяграфіі, у Нямеччыне і іншых краінах. Варта чакаць перагляду шэрагу палажэнняў, якія тычацца як агульных пытанняў гэтай вайны, так і ходу самой бітвы. Больш за тое, пашыраецца вывучэнне традыцый...