Контрольная работа по белорусскому языку

3 Варыянт
1. Якія функцыі мовы рэалізуюцца ў наступным тэксце. Растлумачце пісьмова.
Ад ветру гнуцца вербалозы.
Бяжыць дарога напрасткі.
Мой край – бялюткія бярозы
Абапал сіняе ракі.
Крынічны звон і шум лясны,
Мой край – блакітныя пралескі
На сцежках ранняе вясны.
Высока ў небе вырай кружыць,
Ляціць за сіні небакрай.
Не забывай ніколі, дружа,
Сваю зямлю, свой родны край. (В. Вярба)
2. Асвятліце ў агульных рысах гісторыю фарміравання беларускай мовы, асноўныя этапы і шляхі яе гістарычнага развіцця.
3. У тэксце з першага задання выявіце адметныя рысы беларускай мовы (фанетычныя, марфалагічныя, лексічныя).
4. Вызначце рысы дыялектнай мовы ў тэксце:
Дзяреўа йа лублу. Йа йіх змалку ішчэ лубіў. Сейіў грушы, йаблыкі, слівы. Ды тагда садзіць ня было дзе. Жыло нас трох на маленькім участку. Бараной палоску закласці можна было. Тады ступіць ня было дзе, ня толькі сат садзіць. Але што было – з вадой сплыло. Цапер мяне ў восца Мічурынам завуць затойа, што дз’ареўя саджу. Там у мяне слівы і йаблыкі, тут грушы. Сахар, а ня грушы. Стары толькі йа стаў, сілы мала. Але і так добруйу памяць па сабе маладым пакіну.
5. Прывядзіце прыклады ўжывання дыялектызмаў ў творах мастацкай літаратуры, перыядычных выданнях. Пазначце крыніцы.
6. Прачытайце сказы, выпішыце беларускія словы, якіх няма ў рускай і ўкраінскай мовах. Растлумачце іх значэнне, карыстаючыся “Тлумачальным слоўнікам беларускай мовы”:
1) Цяпер ён упэўніўся. Што ніхто не адступаў адсюль, і ўсе памерлі, да канца выканаўшы свой салдацкі абавязак. (В. Б.) 2) Выйшлі сяляне на вольныя землі, выйшлі на родны знаёмы абшар. (Маш.) 3) Гушча шоргаўся аб абцасы жвірысты пясок на дарозе. (К. Ч.) 4) Стол белым абрусам засланы, дыміцца абед на стале. (М. К.)
7. Падзяліце ўрывак на сегментныя фанетычныя адзінкі (акрамя гукаў):
Праходзілі вякі, адыходзілі ў нябыт пакаленні, знікалі і развальваліся магутныя імперыі, а кніга - вялікае цуда, створанае чалавечым розумам, - жыла, хвалявала сэрца, абуджала думку, клікала да...