Аналіз буквара А. К. Клышкі для школ з беларускай мовай навучання

1. Уступ

Падручнік уяўяляе сабой кнігу, у якой змешчаны літары беларускага алвафіта, з прыкладамі, якія дапамагаюць малодшым школьнікам спасцігнуць асновы чытання і некаторыя асновы беларускай граматыкі.
"Буквар" пабудаваны як разгорнутая складовая табліца. Уводзіцца новы прыём навучання чытанню прамога адчыненага склада. У букварах-папярэдніках выкарыстоўваўся прыём працяглага вымаўлення згоднага і далучэння да яго галоснага. Аснова іх складаецца ў тым, што спачатку вывучаюцца пяць галосных гукаў і якія адпавядаюць літары, а новы згодны прачытваецца на дыяпазоне вывучаных галосных.

2. Установы

Уся першая трэць буквара складаецца з такіх кароткіх трохлітарных і двухскладовых слоў. Гэта і ёсць падстава для таго, каб усе наступныя словы не чытаць па складах, а адразу, нават у доўгіх словах, бачыць больш, чым склады, часткі. Практыкаванні з трохлітарнымі і двухскладовымі словамі з'яўляюцца лёгкімі для вучняў.
Па-першае, таму што яны ступеніста арганізаваныя па прынцыпе аналогіі, і іх не трэба чытаць "сінтэзуючы".
Па-другое, у адрозненне ад прынятага цяпер у школе метаду, калі чытанне тэкстаў адбываецца адначасова з паслядоўным вывучэннем, запамінаннем літар, у "Буквары" А. Клышкі да чытання слоў і тэкстаў вучні пераходзяць толькі тады, калі літары вывучаныя, шматкроць паўтораныя і імгненна ўспрымаюцца, агучваюцца першакласнікамі.
Праз чытанне ў чытанцы графічных палосак з надрукаванай пачатковай літарай у першакласніка выпрацоўваецца навык звязваць літару не з ізаляваным гукам, а са гукам у слове, т. е. з рознымі камбінаторнымі адценнямі фанем (чытаючы словы на [м], першакласнік заве самыя розныя словы: мама, пакута, мыш, мішка, мёд).
Па-трэцяе, практыкаванні і тэкст па буквары заўсёды першым чытае настаўнік. Спачатку настаўнік чытае павольна, але не "выходзячы" з інтанацыі, а навучэнцы ў гэты час сочаць па чытанках і агучваюць, прамаўляюць разам з настаўнікам. Другі раз настаўнік чытае, як кажа. Навучэнцы практычна засвойваюць: чытаць - гэта казаць па напісаным. Потым першакласнікі чытаюць яшчэ раз пра сябе. І толькі затым пачынаецца звычайнае класнае чытанне.

4. Падагульненне

Такім чынам, ужо на дадзеным этапе навучання ў рамках “Буквара” аўтар закранае не толькі праблему вывучэння літар і сукупнасці гукаў, але і спрабуе данесці да малодшых школьнікаў асновы будовы, узроўневую структуру беларускай мовы. Акрамя таго, варта адзначыць, што дадзены падручнік мае шмат карысных рэчаў. Так, напрыклад, у ім выкарыстоўваюцца тэксты, фальклорныя жанры, якія дапамагаюць не толькі засвоіць алфавіт, але і развіваюць маўленчыя здольнасці навучэнцаў.