Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 года як крыніца права Беларусі 16-1-й пал.19 стст. і яго ўплыў на сучасную прававую культуру.

Даследаванне гістарычнай эвалюцыі прававой сферы заўсёды мае галоўнай мэтай – удасканаленне сучаснага заканадаўства і дзеючых прававых інстытутаў. Менавіта пастаянныя трансфармацыі дзяржаўна-прававой сферы патрабуюць пераасэнсавання мінулага і папярэдніх навуковых падыходаў адносна такіх палітычных інстытутаў як права і дзяржава. У гэтай сувязі роля гісторыка-прававой навукі мае асаблівае значэнне, паколькі яна дапамагае прааналізаваць і асэнсаваць папярэдні ход гістарычнага развіцця, улічыць ранейшыя недахопы, на падставе чаго можна прагназаваць перспектывы далейшага развіцця дзяржаўнасці і прапаноўваць найбольш прымальныя механізмы яе ўдасканалення.
Перыяд Вялікага княства Літоўскага (ВКЛ) – дзяржавы, палітыка-эканамічным цэнтрам якой былі беларускія землі, з’яўляецца адным з цікавых і важных гістарычных этапаў беларускай дзяржаўнасці. Асабліва гэта тычыцца ХVI ст., на працягу якога ў грамадстве атрымліваюць пашырэнне новыя, гуманістычныя і рэфармацыйныя ідэі, зараджаецца канстытуцыяналізм і парламентарызм дзяржавы, ствараюцца навукова-культурныя і сацыяльна-эканамічныя перадумовы значных дзяржаўных рэформаў (зямельнай, адміністрацыйна-тэрытарыяльнай, судовай і інш.), якія паступова і ажыццяўляюцца. Гэта стагоддзе пазначылася і прававой рэформай, вынікам якой стала стварэнне Статутаў – знакамітых зводаў законаў Вялікага княства Літоўскага.
Мэтай дадзенай працы з’яўляецца комплекснае даследванне розных форм права па Статуту 1588 г., вызначэнне іх месца ў агульнаеўрапейскай сістэме права і ўплыў на прававую культуру...

Аналіз артыкулаў Статута ВКЛ 1588 г. дазваляе зрабіць выснову, што дадзены прававы дакумент сапраўды можна назваць канстытуцыйным актам, які павінен заняць свае месца ў еўрапейскай прававой гісторыі і сістэме яе крыніц, тым больш, што менавіта на яго падставе альбо з яго дапамогай па меньшай меры шэсць еўрапейскіх дзяржаў стваралі ўласныя прававыя акты, ці выкарыстоўвалі напрамую. Да Статута Вялікага княства Літоўскага неабходна звяртацца і ў сучасных умовах, разглядаючы яго як важнейшую крыніцу права для ўдасканалення і развіцця механізму канстытуцыйнага кантролю.
Грамадзянскае права сярэднявечнай Беларусі характарызуецца дастатковай рэгламентацыяй праваадносін, зладжаннасцю і распрацаваннасцю асноўных прававых інстытутаў, зразумеласцю і дакладнасцю юрыдычных фармулевак. Статут 1588 г. канкрэтна вызначыў прававы статус самастойных суб’ектаў права, да якіх адносілі: дзяржаву, царкву, манастары, свабодных сялян, сялянскую грамаду. Важнае значэнне мела размежаванне праваздольнасці і дзеяздольнасці суб’ектаў, хаця гэтыя катэгорыі ў той час у крыніцах не сустракаюцца.
Нягледзячы на недакладнасць і пэўную супярэчлівасць крымінальных артыкулаў, у цэлым яны характарызуюцца высокай для свайго часу развітасцю і паўнатой ахопу праваадносін у галіне злачынства і пакарання, імкненнем выкарыстаць усё новае і прагрэсіўнае, што было выпрацавана тагачаснай еўрапейскай прававой навукай. Статут 1588 г. замацаваў такія прагрэсіўныя прававыя прынцыпы, як вяршэнства закона, прэзумпцыю невінаватасці, індывідуалізацыю адказнасці, справядлівасць і адносную гуманнасць пры вызначэнні пакарання...