Фарміраванне беларускай народнасці

Напэўна кожны беларус за сваё жыццё хоць раз задаваўся пытаннем: як і калі ўзнікла наша краіна, якім чынам беларуская супольнасць вылучылася з саюзу славянскіх плямён? Адказ на гэта нескладанае на першы погляд пытанне на сённешні дзень застаецца адкрытым для дыскусій.
На працягу некалькіх дзесяцігоддзяў гісторыкі не спыняюць размовы пра працэс фарміравання беларускай народнасці, з’яўляюцца новыя канцэпцыі і крытыка ўжо існуючых. Таму актуальнасць абранай тэмы бясспрэчна.
Аб’ектам курсавой работы выступае гісторыя Беларусі ад старажытнасці да сярэдніх вякоў, прадмет – фарміраванне беларускай народнасці.
Пры напісанні работы перад аўтарам стаіць мэта – прааналізаваць працэс фарміравання беларускай народнасці.
Для дасягнення пастаўленай мэты трэба вырашыць наступныя задачы:
- выявіць вытокі і умовы утварэння беларускай народнасці;
- даць агульную характарыстыку асноўным канцэпцыям фарміравання беларускай народнасці з акцэнтаваннем увагі на навуковыя погляды М.Ф. Піліпенкі.
Асноўнай працай пры рабоце над абранай тэмай з’яўляецца манаграфія М.Ф. Піліпенкі “Узнікненне Беларусі: новая канцэпцыя” [7], у якой дасканала разглядаюцца розныя пункты гледжання савецкіх і замежных вучоных пра паходжанне беларусаў, а таксама змяшчаецца новая, аўтарская канцэпцыя ўзнікнення беларускай народнасці.
Шмат інфармацыі пра вытокі і фактары фарміравання беларускай народнасці змяшчаюць агульныя энцыклапедычныя пасобія і дапаможнікі па гісторыі Беларусі: Новік Я.К. Гісторыя Беларусі. Ад старажытных часоў па 2010 г. [6], Гісторыя Беларусі : ў 6 т. Т. 1 : старажытная Беларусь : Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. [2].
Пры напісанні курсавой работы былі выкарыстаны артыкулы з беларускіх часопісаў. Так, напрыклад, гісторык Штыхаў Г.В. выказвае свае думкі пра вытокі беларускай народнасці ў адным з нумароў “Беларускай мінуўшчыны” [8]. Таксама у рабоце выкарыстаны матэрыялы артыкула Бандарчыка В.К. “Адкуль мы? Да пытання аб этнагенезе беларусаў”, які надрукаваны ў...

Праблема фарміравання беларускай народнасці – тэма дастаткова спрэчная да нашага часу, а таму і цікавая для шырокага кола насельніцтва. Кожны беларус не раз пытаўся сябе, адкуль пайшлі нашы продкі.
У межах дадзенай курсавой работы былі зроблены наступныя высновы.
Народнасць — форма моўнай, тэрытарыяльнай, эканамічнай і куль-турнай супольнасці людзей, якая ўтвараецца гістарычна ў выніку кансалідацыі, зліцця плямён і папярэднічае ўтварэнню нацыі. Яна ўласціва рабаўладальніцкаму і феадальнаму ладу.
Працэс фарміравання беларускай народнасці дастаткова працяглы перыяд. Сукупнасць дзейнасці этнаўтваральных фактараў спрыяла фарміраванню такіх яе агульных прыкмет, як этнічная тэрыторыя, адносная агульнасць мовы, своеасаблівая матэрыяльная і духоўная культура і этнічная самасвядомасць.
Існуе шэраг канцэпцый паходжання беларускай народнасці. Аднак іх можна на дзве групы. Першую складаюць погляды вучоных на беларускі этнагенез як на спрошчаную эвалюцыю, другую - погляды даследчыкаў, якія тлумачаць паходжанне беларускага народа выключна міграцыяй славян на тэрыторыю сучаснай Беларусі і змешваннем іх з мясцовым даславянскім насельніцтвам. Выразна бачна супрацьпастаўленне эвалюцыі (змен) і дыфузіі (пашырэння) з'яў культуры, рознае тлумачэнне іх ролі ў этнагенетычным працэсе. Першыя даследчыкі галоўным спосабам утварэння беларусаў лічаць эвалюцыю мовы і культуры, другія - міграцыю і змешванне розных этнічных груп.
Аднак у пачатку 90-х гг. XX ст. з’явілася новая канцэпцыя ўтварэння Беларусі, аўтар якой – М.Ф. Піліпенка – яскрава паказаў недахопы папярэдніх меркаванняў і распрацаваў сваю на падставе шырокага кола доказаў, крыніц.