Устарэлыя словы У.Караткевіча у аповесці " Каласы над сярпом тваім"

Беларуская літаратура ў XX стагоддзі дасягнула вышыняў еўрапейскага і сусветнага мастацтва. Яна вызначаецца ідэйна-эстэтычнай шматграннасцю: глыбока асэнсоўвае маральныя праблемы гісторыі і сучаснасці, даследуе філасофію быцця, сцвяржае вечныя каштоўнасці. З сярэдзіны 60-х гадоў у беларускай літаратуры пачала актыўна развівацца гістарычная тэма, выключная роля ў даследванні якой належыць Уладзіміру Караткевічу.
Для праўдзівага паказу і апісання даўнейшых часін недастаткова карыстацца толькі сучасным лексічным багаццем мовы. Існуе вялікі пласт пасіўнай лексікі, у тым ліку ўстарэлая. Менавіта яна, спалучаючыся з актыўнай сучаснай лексікай, у творах на гістарычную тэматыку адыгрывае выключную ролю.
Такім чынам, тэма “Устарэлыя словы ў рамане Уладзіміра Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім”)” дапамагае асэнсаваць значнасць устарэлай лексікі ў сучаснай беларускай літаратуры і літаратурнай мове.
Мэта дадзенай курсавой працы: вызначэнне ролі гістарызмаў у фарміраванні каларыту эпохі на прыкладзе рамана Уладзіміра Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім”.
Задачы:
- пазнаёміцца з метадычнай літаратурай па тэме;
- знайсці гістарызмы і архаізмы ў рамане Уладзіміра Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім”;
- вызначыць іх ролю ў стварэнні каларыту эпохі ХІХ ст.
Аб’ектам з’яўляюцца гістарызмы і архаізмы ў творы Уладзіміра Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім”, а прадметам – вывучэнне іх ролі ў стварэнні каларыту эпохі.
У сучаснай беларускай прозе раман Уладзіміра Караткевіча "Каласы пад сярпом тваім" займае асаблівае месца. З мэтай духоўнага абуджэння, росту нацыянальнай свядомасці свайго сучасніка раманіст дбаў не толькі пра глыбокую ідэйнасць, але і пра эмацыйную ўзрушанасць свайго твора, суадносячы беларускую мінуўшчыну са з’явамі агульнага гістарычнага працэсу, далучаючы і ўпісваючы беларуса і яго духоўныя здабыткі ў сусветны культурны кантэкст [15, с. 61]
Пісьменніку патрэбны былі энцыклапедычныя веды, каб у творах, прысвечаных даўнім часінам, не толькі стварыць...

У курсавой працы была вызначана значная роля ўстарэлай лексікі ў мастацкай літаратуры на прыкладзе рамана Уладзіміра Караткевіча “Каласы пад сярпом тваім”. Інакш кажучы, стварэнне твора на гістарычную тэматыку сапраўды немагчыма без адпаведнай лексічнай падрыхтоўкі.
Знаёмства з метадычнай літаратурай па тэме дазволіла дакладна знаходзіць устарэлую лексіку ў тэксце і адрозніваць гістарызмы ад архаізмаў.
Уладзімір Караткевіч у дасканаласці валодаў не толькі мастацкімі прыёмамі, але і веданнем фактаў гісторыі, нават, на першы погляд, гістарычных дробязяў. Ён ставіў перад сабой звышзадачу: адлюстраваць працэс станаўлення i развіцця нацыянальнай свядомасці, паказаць гістарычнае быццё беларускага народа ў яго рэвалюцыйным развіцці, ва ўсёй паўнаце яго сацыяльных i маральных супярэчнасцей.
Пісьменнік імкнуўся стварыць складаную філасофію гісторыі, выявіўшы яе актуальныя ідэйныя i маральныя кірункі. Асоба i народ, народ i гісторыя; народнасць, яе вытокі і карані; гістарычны рух, яго змест i неаднароднасць - усё гэта пад пільнай увагай пісьменніка. У такім шматаспектным падыходзе да гісторыі бачыцца вялікая заслуга пісьменніка, асабліва калі ўлічыць, што сур'ёзны гістарычны раман у беларускай літаратуры адсутнічаў. Пісьменнік піша твор, у якім гісторыя адлюстроўваецца ў індывідуальных лёсах людзей, праз псіхалогію асобнага чалавека. Творам выдатнага майстра слова наканавана доўгае жыццё. Каб наступныя пакаленні не згубілі тых каштоўных ведаў, якімі шчодра дзяліўся пісьменнік.