Аутарскiя неалагiзмы у паэзii Рыгора Барадулiна.(на прыкладзе аднаго зборнiка 2000-2013 г.в.)

На працягу развіцця кожнай літаратурнай мовы яе лексічны склад папаўняецца звычайна трыма спосабамі, а менавіта, выкарыстаннем дыялектызмаў, утварэннем неалагізмаў і перайманнем слоў з іншых моў (запазычанні).
Актыўнае ўтварэнне аўтарсюх неалагізмаў, несумненна, засведчыла шырокія словаўтваральныя i вобразна-выяўленчыя магчымасці беларускай мовы, яе здольнасць да самапапаўнення i ўдасканалення свайго лексічнага саставу. На думку аўстрыйскага лінгвіста Германа Бідэра, «развіцё лексікі i стылістыкі беларускай літаратурнай мовы, якой трэба пазбягаць аднабаковых шляхоў свайго папаўнення, павінна зыходзіць з інтэграцыяі, у першую чаргу, агульнабеларускіх дыялектызмаў i пашыраных рэгіяналізмау, у другую чаргу, аўтарскіх словаўтваральных неалагізмаў i толькі ў трэцюю чаргу, за кошт запазычанняў з іншых моваў» [1, с.5-6].
Аб’ект давледвання – вершы Рыгора Барадуліна са зборніка “Руны перуновы” (год выдання 2006), прадмет – аўтарскія неалагізмы ў паэзіі Рыгора Барадуліна.
Асноўнай мэтай працы з'яўляецца лінгвістычны аналіз індывідуальна - аўтарскіх неалагізмаў ў вершах Рыгора Барадуліна. У адпаведнасці з дадзенай мэтай былі пастаўлены наступныя задачы:
- зрабіць аналіз навуковых прац, прысвечаных вывучэнню дадзенай тэмы, абраць адну з прапанаваных у дадзеных працах класіфікацыю спосабаў утварэння неалагізмаў і зрабіць словаўтваральны аналіз фактычнага матэрыялу;
- вызначыць новыя тэндэнцыі ў стварэнні індывідуальна-аўтарскіх неалагізмаў ў творах пісьменніка;
- прасачыць функцыянальную ролю слоў-неалагiзмаў, растлумачыць іх функцыянаванне.

Роля індывідуальна аўтарскіх неалагізмаў у паэтычных творах разглядаецца ў працах Б. Гаджымурадавай, Т. Коршунавай, В. Нікульцавай, Л. Плотнікавай, Г. Басавай, У. Бобрыка, С. Купрадзэ, А. Солахава, Н. Чарнаброўкінай і інш. Аднак функцыянальны падыход даследавання неалагізмаў, які дапамагае вылучыць прычыны словатворчасці, яшчэ не знайшоў належнай манаграфічнай распрацоўкі ў беларускім мовазнаўстве.
Адной з...

Неалагізмы з'яўляюцца неад'емнай часткай лексікі сучаснай беларускай літаратурнай мовы. Па сутнасці, наша мова ў яе цяперашнім выглядзе не мог бы існаваць без неалагізмаў. Гэта звязана з тым, што новыя словы надаюць натуральнай мове дынамічнасць. Лексіка змяняецца з цягам часу, слоўнікавы запас папаўняецца новымі назвамі, састарэлыя рэаліі сыходзяць у пасіўны запас. Лексіка беларускай мовы пастаянна змяняецца. У канчатковым рахунку ў мове замацуюцца толькі самыя ўдалыя неалагізмы. Астатнія так і застануцца за межамі ўнармаванай мовы.
Рыгор Барадулін – гэта прадстаўнік беларускай літаратуры, які вельмі шырока карыстаецца словаўтварэннем. Адно слова, выкарыстаннае ў вершы, сумяшчае ў сабе шмат зместу, эмоцый, глыбокіх думак, і нават, натхняя на нейкую асабістую творчасць. Пачынаеш задумваццца аб тым, як гэта: складана ці проста? На працягу многіх дзесіцягодзяў у аўтара не перасыхае крыніца натхнення, у тым ліку для ўтварэння неалагізмаў.
Канечне, далека не ўсе словы прыжывуцца ў паўсядзенным жыцці, але мне здаецца, што некаторыя словы маюць права на існаванне. Перадумовы для перахода неалагізмаў ў агульнаўжывальную мову – гэта тое, што можна выкарыстаць слова, якое будзе больш прыбліжана да канкрэтнай сітуацыі, несці большую моўную значнасць. Пры азнакамленні з творчасцю Рыгора Барадуліна ў свой слоўнікавы запас я пазычу такія словы, як харашба, кайнасць і некаторыя другія.