Майстэрства В.Дунина-марцинкевича-драматург.

Актуальнасць.На пачатку мінулага стагоддзя трэба было развіваць у народзе паважанне да сябе самога, будзіць нацыянальную свядомасць, заклікаць «маладую Беларусь» займаць «свой пачэсны пасад між народамі» [13]. Гэтыя ж праблемы стаяць перад беларусамі і сёння, паколькі тая ж нацыянальная свядомасць не перадаецца генетычна, а прышчапляецца кожнаму пакаленню асобна належным патрыятычным выхаваннем. Аднак цяпер, на пачатку ХХІ ст., мы выразна ўсведамляем сябе беларусамі, а не нейкімі «тутэйшымі», маем сваю дзяржаву, незалежнасць, якая гарантавана Канстытуцыяй і ўспрымаецца на найвышэйшым узроўні як самая вялікая каштоўнасць. Беларусь заняла «свой пачэсны пасад між народамі». І ў гэтым – неацэнная заслуга тых першых неафітаў у справе нацыянальнага адраджэння, у сузор’і якіх яркай зоркай ззяе подзвіг Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча.
Станаўленне новай беларускай літаратуры XIX ст. адбывалася ў надзвычай неспрыяльных грамадска-палітычных умовах. Пазбаўленая магчымасці вольнага развіцця, яна існавала па-за афіцыйным дазволам дзякуючы энтузіязму і самаахвярнасці лепшых прадстаўнікоў. У друку калі і з’яўлялася беларускае слова, то звычайна ў выглядзе фальклорных тэкстаў або адзінкавых вершаў ананімных аўтараў. Нярэдка выданні за змешчаныя ў іх на беларускай мове творы канфіскоўваліся царскай цэнзурай. Напаўлегальнае становішча ў вышэйшай ступені дэфармавала пачатковае складванне літаратурнага працэсу. «Забароненая ў афіцыйных сферах, пазбаўленая «высокіх жанраў» літаратура знаходзіла абходныя шляхі, прасочвалася ў народны «грунт» – фалькларызавалася, набывала ўсё больш свецкі і дэмакратычны характар» [15, с. 336].
У такіх спецыфічных для развіцця нацыянальнага прыгожага пісьменства ўмовах прайшоў жыццёвы і творчы шлях пачынальніка новай беларускай літаратуры В. Дуніна-Марцінкевіча. Пакінутая ім паэтычная спадчына захавалася далёка не ў поўным аб’ёме. Але нават тое, над чым злітаваўся час, у агульным ліку складае больш, чым створанае на беларускай мове яго папярэднікамі і...

ЗАКЛЮЧЭННЕ


Месца В. Дуніна-Марцінкевіча ў гісторыі роднай літаратуры вызначана даўно і трывала: ён па праву лічыцца пачынальнікам новай беларускай літаратуры. Аднак значэнне дзейнасці В. Дуніна-Марцінкевіча ў поўнай велічы можна зразумець, толькі склаўшы ў адзінае цэлае ўсё, што прарабіў ён як першы прафесійны беларускі літаратар XIX ст., акцёр, драматург, перакладчык, паэт, актыўны грамадскі дзеяч, публіцыст і асветнік. Свае асноўныя намаганні ён скіроўваў не столькі ў рэчышча ўласнай творчасці, колькі на падрыхтоўку глебы для будучай літаратуры. Тым самым пісьменнік працягваў працу сваіх папярэднікаў Я. Баршчэўскага, Я. Чачота, А. Рыпінскага, культурна-асветніцкая дзейнасць якіх, творчасць абуджалі цікавасць і любоў да гісторыі і культуры Беларусі. Аднак менавіта В. Дунін-Марцінкевіч уклаў у рукі беларускага народа «самую моцную зброю ў барацьбе за нацыянальнасць – уласнае нацыянальнае прыгожае пісьменства.
Першая палова XIX ст. – перыяд культурнага адраджэння славянства. Гераічнае змаганне славянскіх народаў за вызваленне ад чужаземнага прыгнёту не магло не паўплываць на фармаванне новай беларускай літаратуры, станаўленне яе адбывалася пад адчувальным уплывам брацкіх славянскіх культур, асабліва польскай. Знаёмства з славянскай перыёдыкай сярэдзіны XIX ст. дае падставы для высновы, што праблемы новай беларускай літаратуры, якая на той час яшчэ не займала значных мастацкіх твораў, не атрымалі належнага асвятлення на старонках перыядычных выданняў, прысвечаных пытанням адраджэння славянскіх літаратур. Аднак паўстаючы на памежжы двух высакаразвітых культур – рускай і польскай, новае беларускае прыгожае пісьменства, не акрыяўшы па-сапраўднаму, з першых крокаў станаўлення далучылася да мастацкіх пошукаў, займаючы сталае, асобнае месца ў сузор'і славянскіх літаратур.
Кароткі экскурс у гісторыю роду Дуніных-Марцінкевічаў дазволіў акрэсліць сацыяльнае становішча сям'і Марцінкевічаў-арандатараў, па жыццёваму ладу і штодзённаму побыту блізкае сялянству. Апошняе...