Статуты ВКЛ - выдатныя помнiкi палiтычнай i прававой культуры

УВОДЗІНЫ


Тэма гісторыі статутаў Вялікага Княства Літоўскага традыцыйна выклікае вялікую зацікаўленасць не толькі ў прафесійных даследчыкаў, але і ў звычайных аматараў гісторыі. Вельмі часта постаці тагачасных ваяроў больш вядомыя і пазнавальныя, чым асобы ўладароў. Так, калі практычна любы больш-менш абазнаны ў айчыннай гісторыі чалавек ведае, што ў бітве пад Оршай войска ВКЛ узначальваў Канстанцін Астрожскі, то далёка не ўсе ўспомняць, хто ў гэты час быў вялікім князем літоўскім. Перамогі і паражэнні ў войнах робяцца нацыянальнымі сімваламі. Менавіта таму ваенная тэматыка з’яўляецца неадлучным элементам любой ідэалогіі. Некаторыя ваяры і бітвы ідэалізуюцца, у той час як памяць пра іншыя, наадварот, сціраецца. Парадокс заключаецца ў тым, што часам па ідэалагічных меркаваннях мэтанакіравана імкнуцца забыцца не толькі пра паражэнні і пераможаных, але таксама пра перамогі і пераможцаў.
Вайсковая справа грунтавалася на страражытным абавязку абароны сваёй зямлі. Адначасова ваенная справа была галоўным абавязкам шляхты, з іх жа на карысць дзяржавы маглі браць толькі адзін від падаткаў – сярэбршчызну – на вайну. Акрамя таго, існавала катэгорыя сялян-баяраў, што так сама неслі ваенныю службу. Войска, што складалася са шляхетскага апалчэння, звалася паспалітае рушэнне.
З цягам часу з’явіліся новыя віды зброі, змянілася тактыка вядзення боя, патрабаваліся прафесіяналы ў вайсковай справе...

ЗАКЛЮЧЭННЕ

Арганізацыя і развіццё ўзброеных сілаў кожнай дзяржавы шчыльна звязаны з яе гаспадарчай і палітычнай сістэмай. Не выпадкова асаблівасці дзяржаўнага ладу ВКЛ - саслоўна-прадстаўнічая манархія з яе характэрнымі рысамі і палітычнымі атрыбутамі - абумовілі цэлы комплекс спецыфічных рысаў яго войска.
У адрозненне ад суседніх дзяржаў у ВКЛ практычна не існавала сталага войска, не было і спецыяльнага фонду дзяржаўных даходаў, прызначанага для ўтрымання прафесійных жаўнераў...