Лімнонімы Глыбоччыны

УВОДЗІНЫ

Назвы азёр і рэк маюць вялікае значэнне для вывучэння гісторыі мовы і мінулага народа. Гэта найбольш устойлівыя знакі мовы, якія амаль не паддаюцца зменам, захоўваюцца ў адным і тым самым выглядзе на працягу вякоў. У назвах знайшлі адлюстраванне важнейшыя этапы гісторыі матэрыяльнай і духоўнай культуры народа, праяўляюцца моўныя заканамернасці, у сувязі з чым гідранімія ўяўляе цікавасць для вывучэння як у якасці гісторыка-геаграфічны матэрыялу, так і як лінгвістычная крыніца.
У лінгвістычнай навуцы пад тэрмінам гідронім разумеюць лексічныя адзінкі, якія абазначаюць найменні водных аб’ектаў (рэк, азёр, каналаў, балот і інш.). Паколькі такія назвы могуць захоўвацца без істотных змен на працягу стагоддзяў і тысячагоддзяў, гідронімы маюць высокую лінгва-гістарычную каштоўнасць. Іх вывучэнне дазваляе прасачыць этнічныя і міграцыйныя працэсы на прылеглай тэрыторыі, шляхі і кірункі міграцыі насельніцтва, выявіць асаблівасці кантактаў і сістэмных сувязей паміж рознымі этнасамі на моўным узроўні. Адрозніваюць пелагонімы (назвы мораў), лімнонімы (назвы азёр, запруд), патамонімы (назвы рэк), гелонімы (назвы балот і балоцістых мясцовасцей) і інш.
У апошнія дзесяцігодзі выйшла з друку некалькі энцыклапедычных даведнікаў, у якіх змяшчаецца разнастайная інфармацыя пра прыродныя і штучныя водныя аб’екты Беларусі. Так, у “Блакітнай кнізе Беларусі” (1994) да рэестравага слова падаюцца наступныя звесткі пра водны аб’ект: від аб’екта (рака, возера, канал і інш.), месца яго знаходжання, даўжыня і тэрыторыя працякання (для ракі). Да найбольш буйных аб’ектаў падаюцца звесткі пра плошчу вадазбору, сярэднегадавы расход вады ў вусці, сярэдні нахіл воднай паверхні. Для азёр – найбольшая глыбіня, даўжыня берагавой лініі, аб’ём вады і плошча вадазбору. Спарадычна падаюцца апісанні знешняга выгляду водных аб’ектаў і ілюстрацыі-фотаздымкі. Адпаведная інфармацыя змешчана ў энцыклапедыях “Блакітны скарб Беларусі…” (2007) і “Рэкі, азёры і вадасховішчы Беларусі” (1979) [6; 7; 20]....

ЗАКЛЮЧЭННЕ

1. Тапаніміка – навука аб геаграфічных назвах. Тапонімы – гэта ў першую чаргу словы мовы, імёны ўласныя. Яны ўяўляюць сабой цэлы пласт мовы і адлюстроўваюць гісторыю яе станаўлення і развіцця.
Першыя спробы вывучэння і апісання тапонімаў былі яшчэ ў антычны перыяд. Навуковы этап тапанімікі пачынаецца толькі з сярэдзіны 19 ст. Сістэматычнае вывучэнне тапаніміі Беларусі пачалося пасля Вялікай Айчыннай вайны. Тапанімічныя даследаванні актыўна развіваюцца і ў цяперашні час.
Даследчыкі вылучаюць чатыры фактары фарміравання беларускай тапаніміі: гістарычны, лінгвістычны, этнічны, прыродны.
Існуе некалькі тыпаў класіфікацыі тапонімаў адпаведна характару крытэрыяў. Вылучаюць мікра- і макратапонімы; этнічныя, ландшафтныя, мемарыяльная, сацыяльна-гістарычныя, другасныя тапонімы. Тапонімы прадстаўлены наступнымі класамі: аронімы, дрымонімы, айконімы, астыонімы, урбанонімы, агроонімы, харонімы, драмонімы. Вялікі пласт тапонімаў складаюць гідронімы.
Гідронімамі называюцца ўласныя імены, якія служаць для абазначэння водных аб'ектаў. Гідранімія – гэта сукупнасць назваў водных аб’ектаў. Гідраніміка – галіна анамастыкі, якая вывучае гідронімы як спецыфічны від ўласных имёнаў.
Гідронімы прадстаўлены кнаступнымі класамі: патамонімы - назвы рэк, ручаёў, лімнонімы - назвы азёр, акеанонімы – назвы акіянаў, пелагонімы – від гідронімаў, які ўключае назвы мораў або іншых частак акіяна, гелонімы - назвы балот.
Тапанімічная мадэль - формула ўтварэнн тапонімаў, якая аб'ядноўвае іх у тапанімічны тып.
Тапанімічны тып - паняцце больш прыватнае у параўнанні з мадэллю. Адна тапанімічная мадэль можа ўтрымліваць некалькі тапанімічных тыпаў, але некаторыя тыпы могуць выходзіць за межы адной мадэлі, так як тапанімічны тып - паняцце комплекснае, якое ўключае ўсе аспекты тапанімікі.
Лімнанімія Беларусі складвалася і развівалася на працягу доўгага гістарычнага перыяду. Фарміраванне яе працякала нераўнамерна і спалучалася са зменамі сацыяльна-эканамічных умоў, спосабаў...