Адукацыя,навука и культура РБ

Фарміраванне беларускай культуры XIV – першай паловы XVI ст. адбывалася ва ўмовах знаходжання беларускіх земляў у складзе новай дзяржаўна палітычнай структуры – Вялікага княства Літоўскага. Узнікненне ў сярэдзіне ХІІІ ст. новай моцнай поліэтнічнай дзяржавы гарантавала адносна стабільныя ўмовы жыцця насельніцтва, дазваляла пазбягаць знешніх пагроз з боку мангола-татар і крыжакоў. Развіццё культуры Беларусі ў гэты перыяд адбывалася на падставе старажытных усходнеславянскіх традыцый, а таксама пад уплывам рэнесансных ідэй. У выніку беларуская культура набыла непаўторныя рысы, нацыянальную самабытнасць, дасягнула высокага ўзроўню.
Гэтыя тэндэнцыі шмат у чым былі працягнуты і ў час знаходжання беларускіх земляў у складзе Рэчы Паспалітай у другой палове XVI – канцы XVIII ст. Нягледзячы на актыўныя спробы і імкненні Польшчы да палітычнай інкарпарацыі беларускіх земляў, на захады да правядзення паланізацыі і акаталічвання, ВКЛ паспяхова захоўвала сваю палітычную самастойнасць у складзе Рэчы Паспалітай, што заканамерна праявілася і ў развіцці айчыннай культуры.
У дадзенай рабоце будуць разгледжаны асноўныя тэндэнцыі развіцця культуры Беларусі падчас знаходжання беларускіх земляў у складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай (XIV-XVIII стст.), вызначаны галоўныя кірункі развіцця адукацыі і навуковых ведаў на Беларусі, літаратуры, кнігадрукавання, жывапісу і архітэктуры, тэатральнага мастацтва і музыкі...

Перыяд XIV-XVIII стст. стаў важным этапам развіцця беларускай культуры. З аднаго боку, беларуская культура ў гэтыя часы перажывала значны уплыў тых працэсаў, якія адбываліся ў суседніх краінах – распаўсюджанне ідэй Рэнессанса, Рэфармацыі, контррэфармацыі, ідэй Асветніцтва. У беларускае мастацтва пранікалі, замацоўваліся і нават набывалі свае непаўторныя мясцовыя рысы заходнееўрапейскія мастацкія стылі – готыка, рэнессанс, барока. З іншага боку, культура Беларусі захоўвала свае старажытныя традыцыі і набывала самабытнасць.
Важным дасягненнем беларускай культуры XVI ст. стала дзейнасць усходнееўрапейскага першадрукара Ф. Скарыны і яго паслядоўнікаў. Дзякуючы развіццю друкарскай справы больш значных поспехаў здолела дабіцца і сістэма адукацыі, і новыя кірункі набыла беларуская літаратура.
Яркія помнікі архітэктуры з’явіліся ў гэты час на тэрыторыі нашай краіны. Актыўнае развіццё замкавага будаўніцтва, цэркваў і касцёлаў спалучала ў сабе стылявыя асаблівасці заходнееўрапейскай архітэктуры і мясцовыя традыцыі дойлідства.
Значных поспехаў дасягнула выяўленчае мастацтва, якое развівалася і ў культавым накірунку (іканапіс), і ў свецкіх жанрах (партрэт, кніжная мініяцюра, гравюра).
У XIV-XVIII стст. актыўна развіваецца тэатральнае мастацтва Беларусі і музычная культура. Яны таксама знаходзіліся пад дастаткова прыкметным уплывам рэлігіі, але з цягам часу набывалі ўсё больш і больш свецкіх рысаў. Выдатнымі прыкладамі гэтых мастацкіх накірункаў з’яўляюцца культавая харавая і інструментальная музыка, народнае музычнае мастацтва, народны лялечны тэатр батлейка, першыя прыгонныя прыватнаўласніцкія тэатры магнатаў...