Ефрасинья Полоцкая-першаасветница нашага краю.

Дачка полацкага князя Георгія Усяславіча, малодшага сына князя Усяслава Брачыславіча. У 2-й палове 11 – 1-й палове 12 стагоддзя полацкае княства як самастойная і моцная дзяржава дасягнула высокага ўзроўню і ў культурным жыцці. Трывалымі былі гандлевыя і культурныя сувязі Полацкага княства з краінамі Усходу і Захаду. Культурным сувязем з Візантыяй спрыялі сваяцкія адносіны полацкіх князеў з візантыйскім імператарскім домам. Менавіта ў гэтыя часы ў Полацку пабудаваны Сафійскі сабор і іншыя манументальныя пабудовы. У духоўна-культурным жыцці Жыцці Полацкага княства ўмацоўвалася хрысціянская ідэалогія, хоць язычнічкія ўяўленні былі яшчэ даволі моцныя нават у княжацкім асяроддзі. Аднак хрысціянская ідэалогія заваеўвала ўсе больш прыхільнікаў, якія імкнуліся сцвердзіць у жыцці ідэі падзвіжніцтва, асветы і кніжнасці. Асабліва важную ролю ў гэтым працэсе адыграла Еўфрасіння Полацкая, звесткі пра дзйнасць якой дайшлі да нас з “ Жыцця Еўфрасінні Полацкай”, створанага, відаць, неўзабаве пасля яе смерці ( старэйшы з вядомых спісаў датуецца 14 стаггддзем).
“ Жыцце..” – важнае сведчанне культурнай суверэннасці дзяржавы, яе значнасці і сілы. Калі адлюстраванне дзяржаўна-палітычнай ролі княства знаходзіла сваю фіксацыю ў галіне летапісання, то ў духоўнай сферы гэта замацавала найперш у самім факце стварэння “ Жыцця…”. Арыгінальнасць гэтага твора – у сцвярджэнні неабходнасці ведаў, любові да кнігі. У ідэі духоўнага ўдасканалення, праслаўленні падзвіжніцтва, самаадднаным служэнні вышэйшым маральным ідэалам.
Жыццяпіс св. Еўфрасінні мае ў сабе шмат цікавых гістарычных данных датычна Полацка і духоўнага тагачаснага жыцця ў ім, што паказуе на чыста мясцовае паходжанне аўтара. Жыццяпіс гэты быў напісаны не пазней канца 12 ст.
Тым часам рэч крыху ў іншым. Сапраўды мусіў быць жыццяпіс святое Еўфрасінні з канца 12 веку, але ен да нас не дайшоў, прынамсі, да цяпер яго не знайшлі, але дайшлі розныя яго пераробкі.
Факт адсутнасці першапачатковага жыццяпісу значна абцяжвае доследы жыцця...

нет