Устойлівыя выразы стараславянскага паходжання ў этымалагiчным слоўніку фразеалагізмаў І.Я Лепішава

УВОДЗІНЫ

Дыпломнае даследаванне прысвечана аналізу фразеалагічных адзінак стараславянскага паходжання у сучаснай беларускай мове.
Актуальнасць даследавання. Стараславянскія фразеалагізмы, прадстаўленыя у беларускай мове, уяўляюць сабой біблейскія фразеалагізмы. Біблейскія сюжэты і персанажы з’яўляюцца так званым “кодам” культуры, а Біблія ўяўляе сабой сховішча духоўных каштоўнасцей, гістарычны летапіс, помнік літаратуры. Акрамя гэтага Біблія з’яўляецца адной з галоўных крыніц інтэрнацыянальнай фразеалогіі. Біблейская фразеалогія шырока прадстаўлена ў еўрапейскіх мовах, у сувязі з чым уяўляе сабой надзвычай цікавы матэрыял для даследчыкаў.
Фразеалагізмы біблейскага паходжання складаюць вялікі пласт інтэрнацыянальнай фразеалогіі і дастаткова шырока прадстаўлены ў еўрапейскіх мовах. Даследуемы сегмент фразеалогіі характарызуецца яскравай вобразнай сістэмай, выразнасцю, глыбокім маральным зместам. Адыход ад атэістычнай ідеалогіі, зварот да традыцыйных хрысціянскіх каштоўнасцей заканамерна паўплываў на актывізацыю выкарыстання фразеалагізмаў стараславянскага паходжання ў жывым маўленні. Стара- і новазапаветныя фразеалагічныя адзінкі актыўна выкарыстоўваюцца на старонках газет і часопісаў, на тэлебачанні.
Актыўнасць іх ужывання сведчыць аб іх актуальнасці, сучастнасці, пазачасовай каштоўнасці.
Выяўляюцца тэндэнцыі да ператварэння біблейскіх фразеалагізмаў у штампы, да іх злоўжывання, выкарыстоўвання іх з парушэннем дакладнага значэння. У гэтай сувязі фразеографам патрэбна вырашыць шэраг задач: размежаваць варыянты і сінонімы фразеалагічных адзінак, удакладніць і нават пераглядзець стылістычную афарбоўку біблейскіх фразеалагічных выразаў, у тым ліку па крытэрыю належначці да актыўнага / пасіўнага запасу.
Мэта і задачы даследавання. Мэта – апісаць фразеалагічныя адзінкі стараславянскага паходжання ў структурным і функцыянальных аспектах (на матэрыяле фразем, прадстаўленых у этымалагічным слоўніку фразеалагізмаў І.Я. Лепешава).
Для дасягнення цэлі патрэбна...

ЗАКЛЮЧЭННЕ

1. Фразеалагічныя адзінкі классіфікуюцца згодна сферы іх пераважнага ўжывання на агульнанародныя і дыялектныя. Дыялектнымі фразеалагічнымі адзінкамі называюцца ўзнаўляемыя ў адным або некалькіх дыялектах устойлівыя комплексы слоў, якія не ўжываюцца ў агульнанароднай ці літаратурнай мове або з’яўляюцца відазмененымі агульнанароднымі фразеалагізмамі.
Беларуская літаратурная мова, у тым ліку фразеалогія, вельмі спорна жывіцца народнымі гаворкамі, адносіны поміж імі блізкія.
Беларуская фразеалогiя пачала складвацца ў 1960-я гады. Значную роль у яе развіццё і вывучэнне унеслі А.С. Аксамiтаў, М.А. Данiловiч, У.I. Коваля, I.Я. Лепешаў, Ф.М. Янкоўскі.
Перспектыўнымі накірункамі фразеалогіі з’яўляюцца вывучэнне фразеалагічных адзінак паводле пэўных іх аб'яднанняў, якімі выступаюць семантыка-тэматычныя групы, ці аб'яднанні фразеалагізмаў паводле пэўных тэматычных груп кампанентаў у семантыка-граматычныя разрады, ці аб'яднанні фразеалагізмаў паводле іх суадноснасці з часцінамі мовы, а таксасама аб'яднанні фразеалагізмаў паводле структурных разнавіднасцяў.
Фразеалагізмы апісваюцца ў спецыяльных даведніках – фразеалагічных слоўніках, якія паводле іх прызначэння падзяляюцца на тлумачальныя, этымалагічныя, слоўнікі фразеалагічных сінонімаў, антонімаў, слоўнікі мовы пісьменнікаў. Найбольш значнымі фразеаграфічнымі працамі з’яўляюцца слоўнікі “Беларуская фразеалогія: фразеалагізмы, іх значэнне, ужыванне” (1968) Ф. Янкоўскага; Слоўнік беларускай народнай фразеалогіі (1972) Е.С. Мяцельскай, Я.М. Камароўскага; 3) тры выпускі тлумачальнаго фразеалагічнага слоўніка (на матэрыяле гаворкі Мсціслаўшчыны):“І коціцца і валіцца” (1972), “І сячэ і паліць” (1974); “Слова за слова” (1977), “З народнай фразеалогіі. Дыференцыяльны слоўнік” (1991) І.Я. Лепешава, Слоўнік фразеалагізмаў: у 2 т. (2008) І.Я. Лепешава, Этымалагічны слоўнік фразеалагізмаў (2004) І.Я. Лепешава. Вылучаюць яшчэ 2 тыпа фразеаграфічных крыніц: слоўнікі мовы пісьменнікаў, перакладныя фразеалагічныя...