Дыференцыацыя на уроках беларускай мовы i лiтаратурнага чытання у пачатковых классах

Каб дасягнуць поспеху ў выкладанні любога прадмета, настаўніку трэба адпрацаваць пэўныя метады і прыемы. У кожнага яны свае. У сваей практыцы я выкарыстоўваю праблемны, тлумачальна-ілюстрацыйны, модульны метады, але ў аснову бяру метад дыферэнцыраванага навучання, бо лічу, што адным са шляхоў павышэння якасці навучання школьнікаў беларускай мове і літаратуры з'яўляецца дыферэнцыраваны падыход да навучэнцаў, г.зн. улік індывідуальных адрозненняў вучняў у засваенні навучальнага матэрыялу.
Выкарыстоўваю ў сваей практыцы внутріклассную дыферэнцыяцыю, якая прадугледжвае ў адным класе вылучэнне груп навучэнцаў па якіх-небудзь прыкметах, у працэсе навучання якіх уносяцца некаторыя змены. Внутріклассная дыферэнцыяцыя прадстаўлена рознымі заданнямі, дазаваннем вучэбнай дапамогі дзецям.
У выкладанні беларускай мовы і літаратуры асаблівае значэнне набывае развіцце цікавасці да прадмета ў кожнага дзіцяці. Настаўнік ў пастаянным пошуку.
Толькі улічваючы рэальныя магчымасці ў вучобе ўсіх навучэнцаў, можна арганізаваць прадуктыўную дзейнасць усяго класа, ажыццявіць дыферэнцыяванае навучанне на ўроку.
Некалькі навучэнцаў аднаго класа, сабраных разам толькі па ўзроставым прынцыпе без уліку іх індывідуальных і інтэлектуальных здольнасцяў, не могуць раўнамерна і аднолькава прасоўвацца наперад у засваенні ведаў. Вучні аднаго і таго ж класа для выканання аднаго і таго ж заданні могуць марнаваць ад 5 хвілін да 1,5 гадзін. Адны вучні ня валодаюць для дадзенага ўзросту гнуткасцю, рухомасцю мыслення, уменнем абагульняць, творча падыходзіць да вырашэння тых ці іншых задач, пачынаюць адставаць у праходжанні навучальнага матэрыялу. У такіх вучняў падае цікавасць да ведаў, выяўляецца адмоўны цікавасць да вучобы. Гэта прыводзіць да непаспяховасці. Не лепшы становішча і з моцнымі вучнямі, якія вымушаныя працаваць не ў поўную сілу сваіх магчымасцяў у сувязі з тым, што настаўнік вядзе навучанне, арыентуючыся на «сярэдняга» вучня. Яны паступова прывыкаюць да легкасці выканання вучэбных...

У выніку праведзенага даследавання, у адпаведнасці з пастаўленымі задачамі, мы прыйшлі да наступных высноваў:
1. Малодшы школьнік павінен вучыцца ў сітуацыі поспеху: толькі тады ен спакойна прыме ацэнку настаўніка, прааналізуе з яго дапамогай свае памылкі і намеціць шляхі іх ліквідацыі. Эмацыйная рэакцыя настаўніка павінна нацэльваць дзіця на поспех: радуючыся, засмуціла разам з вучнем яго няўдач, трэба заўседы выказваць упэўненасць у тым, што ен абавязкова зможа дасягнуць большага, пераадолее ўсе цяжкасці.
2. Пры вызначэнні псіхалагічных асаблівасцяў навучэнцаў важна выконваць некаторыя правілы, напрыклад: не прымаць рэакцыі мімікі і жэстаў на знешнія фізічныя раздражняльнікі за праява ўнутраных псіхічных станаў, не рабіць высноў на падставе адной дэталі, не прымаць праявы, сфармаваныя звычкай, за паказчык стану чалавека ў дадзенай сітуацыі, не разглядаць знешнюю кампенсацыю фізічных недахопаў за паказчык сапраўднага стану (так пріщуріваніе можа быць абумоўлена блізарукасцю, а не пагардліва).
3. Галоўныя задачы дыферэнцыяцыі навучання ў школе – матывацыя пазнавальнай дзейнасці вучняў, фарміраванне патрэбы ў даследаванні літаратурнага тэксту, улік перспектыўных асаблівасцяў вучняў, сістэмнасць дзеянняў, спалучэнне франтальных заданняў з групавымі і індывідуальнымі, каб кожны вучань працаваў на мяжы дапушчальнай для яго складанасці навучальных дзеянняў.
З павышэннем ўзроўню навучэнцаў дыферэнцыраваныя заданні ўскладняюцца, каб навучэнцы навучыліся пераносіць сфармаваныя ўменні ў новую вучэбную сітуацыю, абагульняць літаратурныя факты і суадносіць іх з жыццевым вопытам і культурным кантэкстам.
4. Для кожнага этапу дыягностыкі колькасць заданняў у тэстах будзе розным, што залежыць ад мэт дыягностыкі (бягучая або выніковая, ўваходная), аб'ему і зместу ведаў, уменняў і навыкаў, то і колькасць правільных адказаў таксама будзе розным.
Урокі ў школе – гэта значная частка жыцця дзяцей, якая патрабуе элементарнага камфорту, спрыяльнага зносін. У працэсе зносін асобу...