Індывідуальна-аўтарскія неалагізмы ў паэтычнай творчасці Алега Лойкі.

Усяго адна страфа… Убачыць малюнак, як надыходзіць вясновы дзень, нам дапамагаюць не зусім звычайныя словы. Ён “дзенькае” (не дзінькае!) ў вакно. А вясна – не ранняя ці позняя, не дружная ці зацягнутая, нават не шпачыная, не жаўранкавая, а падсалоўкавая! Гэтае слова мы не сустрэнем у “Слоўніку беларускай мовы”, бо яно – “самародак”. Яго прыдумаў і выкарыстаў у сваім вершы Алег Лойка, вядомы беларускі паэт. Прыметнік нарадзіўся ад слова салоўка – вядомая ўсім нам птушачка. Аўтар удала спалучыў прэфікс -пад і суфікс -ав і атрымаў індывідуальнае слова-наватвор, якое так міла гучыць, упрыгожвае страфу і нясе пэўную сэнсавую нагрузку. Такія словы, якія нараджаюцца з-пад пяра творцаў з мэтай абазначэння новых прадметаў, дзеянняў ці з’яў даволі часта сустракаюцца ў беларускай мове. Іх называюць аўтарскімі неалагізмамі, наватворамі, а найчасцей – аказіяльнымі словамі, г.зн.словамі, прыдуманымі на выпадак (ад лацінскага occasia – выпадак). Гэтыя новыя словы – аказіяналізмы –прыцягваюць увагу да унутранага зместу слова, калі яно створана сапраўдным майстрам, дапамагаюць адточваць моўнае чуццё. У паэзіі аказіяналізмы з’яўляюцца важным сродкам стварэння арыгіяльнасці, самабытнасці і непаўторнасці аўтарскага стылю. Аўтарскія неалагізмы ў пэўнай ступені ўзбагачаюць літаратурную мову, папаўняюць беларускую лексіку новымі словамі...

Аказіянальныя словы з’яўляюцца неад’емнай часткай беларускіх мастацкіх тэкстаў. Аказіяналізмы ўзніклі яшчэ ў старажытнасці. Кароткі агляд індывідуальнай словатворчасці ў беларускай літаратуры ў розныя перыяды яе развіцця зрабіў Мікалай Прыгодзіч [ 32] Але, негледзячы на даўнюю гісторыю ўзнікнення і на тое, што аказіяналізмы выконваюць важныя камунікатыўныя, стылістычныя, мастацка-эстэтычныя і іншыя фунцыі, у мовазнаўстве яны пачалі ўсебакова вывучацца параўнальна нядаўна. Беларускае мовазнаўства, у параўнанні з рускім, не можа пахваліцца значнымі спецыяльнымі працамі пра аказіянальныя словы. У даследаваннях беларускамоўных лінгвістаў аказіяналізмы разглядаюцца ў сувязі з агульным апісаннем лексічных сродкаў беларускай мовы або асаблівасцей словаўтварэння ў творах беларускай літаратуры.
У дадзенай працы індывідуальна-аўтарскія неалагізмы аналізуюцца з пункту гледжання іх навуковага вывучэння на аснове даследаванняў вядомых рускіх і беларускіх навукоўцаў-лінгвістаў. Адзначаны іх падабенства і адрозненне ад неалагізмаў і ўзуальных слоў, разглядаюцца іх прыкметы і ўласцівасці, выяўлены і былі разгледжаны шматлікія функцыі і магчымасці аказінальных слоў.
Адной з важнейшых функцый слоў-наватвораў была прызнана экспрэсіўная функцыя. Узнікненне аказіянальных слоў абумоўлена імкненнем да экспрэсіўнасці. Магчыма таму, што традыцыйныя лексічныя сродкі не ва ўсіх выпадках могуць задавальняць творцаў слова, яны шукаюць новыя злучэнні слоў, частак у слове, каб паўней адлюстраваць думкі, пачуцці.
У сваёй рабоце мы выявілі мноства прыкладаў творчай смеласці да слова ў паэта Алега Лойкі. Трэба адзначыць, што асаблівую ўвагу мы надалі словаўтваральнаму аспекту індывідуальна-аўтарскіх неалагізмаў.
З пункту гледжання семантыкі наватвораў А.Лойкі асноўная іх частка асаблівых цяжкасцей не выклікае. Сама будова слова даваляе зразумець яго лексічнае і семантычнае значэнне, але некаторыя наватворы зусім незразумелыя без...