Беларускі нацыянальны рух у перыяд ад лютага да кастрычніка 1917 г.

УВОДЗIНЫ


Нягледзячы на значную цікавасць сучасных даследчыкаў да праблемы барацьбы за дзяржаўна–нацыянальнае вызначэнне, яе распрацоўка на сёння не прывяла да стварэння грунтоўных абагульняльных прац. У адрозненне, прыкладам, ад Украіны, у нас няма нават нарысаў і біяграфічных даведнікаў пра дзеячаў нацыянальнага руху.
Да XX ст. дзяржавы з назвай Беларусь у свеце не існавала, а адзіная пісьмовая мова была створана толькі ў 1918 г., калі Браніслаў Тарашкевіч выдаў першую беларускую граматыку. З XIII ст. сённяшнія беларускія землі былі часткай то Вялікага Княства Літоўскага, то Рэчы Паспалітай, то царскай Расіі, а значыць, полем розных культурных і палітычных уплываў. Для на-цыянальна арыентаваных гісторыкаў Вялікае Княства Літоўскае з’явілася (на падставе канцылярскай мовы, якая існавала тут да 1697 г.) уласна беларус-кай дзяржавай або хоць бы федэратыўным утварэннем, фармаванню якога ў вялікай ступені паспрыялі беларускія землі.
Для калектыўнай памяці беларусаў другая сусветная вайна з’явілася найважнейшай падзеяй XX ст., таму жаданне прадухіліць вайну, абумоўле-нае вопытам пакут насельніцтва за ваенным часам, з’яўляецца істотным эле-ментам беларускага менталітэту.
Усеагульны сацыяльна-эканамiчны i палiтычны крызiс, у якiм апынулася Расiйская iмперыя ў час Першай сусветнай вайны, прывёў у 1917 годзе да каласальных рэвалюцыйных катаклiзмаў. Звяржэнне самадзяржаўя ў лютым 1917 г. i паскораны гэтым працэс дэзiнтэграцыi iмперыi аб'ектыўна выносiлi на парадак дня праблему дзяржаўна-палiтычнага i нацыянальна-культурнага самавызначэння яе шматлiкiх народаў. Неабходнасць пастаноўкi такой праблемы i пошуку спосабаў яе вырашэння паўстала i перад беларускiм народам.
Мэтай даннай працы з’яўляецца вывучэнне беларускага нацыянальнага руху ў перыяд ад лютага да кастрычніка 1917 г.

ЗАКЛЮЧЭННЕ


Важнай палітычнай сілай, якая прэтэндавала на ўладу ў краі, заставаліся беларускія нацыянальныя арганізацыі. Яны гуртаваліся вакол Вялікай беларускай рады (ВБР) пад старшынствам Я. Лёсіка. Прызнаўшы савецкую ўладу ў Расіі, яна разглядала Аблвыкамзах толькі як франтавы, а не вышэйшы мясцовы орган улады рабочых і сялян Беларусі, і выступіла за стварэнне дэмакратычнай краёвай улады.
Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне са-вецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сфе-рах грамадскага жыцця беларускага народа. Аднак ужо першыя крокі свец-кай улады на Беларусі паказалі, што нават для правядзення ў жыццё задач агульнадэмакратычнага характару не хапала кваліфікаваных кадраў. Рабо-чыя, сяляне, салдаты былі не падрыхтаваны да кіравання дзяржавай. Сярод іх пераважная большасць з'яўлялася непісьменнай. Для ажыццяўлення самых простых сацыялістычных мерапрыемстваў яшчэ не былі створаны ў дастат-ковай ступені ні матэрыяльныя, ні культурныя перадумовы. Таму не ўсе гэтыя мерапрыемствы былі зразумелыя для рабочых і сялян, не ўсе працо-ўныя станоўча іх успрымалі.
На развіццё рэвалюцыйных пераўтварэнняў на Беларусі адмоўна ўплывалі спецыфічныя фактары: акупацыя значнай часткі яе тэрыторыі ня-мецкімі захопнікамі; створаныя на Беларусі органы савецкай улады паводле свайго складу былі ў асноўным салдацкімі; Беларусь лічылася калідорам для праходу галоўных рэвалюцыйных сіл на Захад для ажыццяўлення сусветнай сацыялістычнай рэвалюцыі. Адзначаныя фактары стрымлівалі развіццё рэвалюцыйных пераўтварэнняў, ускладнялі і без таго цяжкае эканамічнае становішча Беларусі, садзейнічалі размежаванню палітычных сіл.
Новыя органы ўлады адмоўна ставіліся да пытанняў нацыянальна-дзяржаўнага самавызначэння беларускага народа, што негатыўна паўплыва-ла на далейшае нацыянальна-культурнае развіцце Беларусі.