Пачатак летапiсання."Аповесць мiнулых гадоу". Крынiцы i значэнне аповесцi для вывучэння гiсторыi Беларусi.

Існуе думка, што гісторыя – гэта не навука, а хутчэй “палітыка, звернутая ў мінулае”. Сапраўды, ці могуць нашы веды аб мінулым быць аб’ектыўнымі і дакладнымі. Вядома, на ацэнку тых ці іншых гістарычных падзей значны ўплыў можа аказаць грамадзянская або палітычная пазіцыя даследчыка, нават сацыяльны заказ улад. У гэтым плане трэба ўзгадаць “рэлятывісцкую канцэпцыю” амерыканскай інтэлектуальнай гісторыі, прыхільнікі якой лічаць, што гісторыя павінна займаца не рэканструкцыяй мінулага, а абслугоўваць сацыяльны заказ, які ставіць сучаснасць. Як супрацьлегласць гэтаму падыходу паспяхова развіваецца і другі накірунак у вывучэнні і выкладанні гісторыі – “аб’ектывістскі”, якога прытрымліваюцца беларускія гісторыкі. Вядома, рэалізаваць яго таксама няпроста, таму што кожны чалавек мае свае погляды. Таму тут важна працаваць непасрэдна з гістарычнымі крыніцамі. Гістарычныя крыніцы – гэта ўсё тое, што мае інфармацыю аб мінулым, іх можна ўмоўна падзяліць на наступныя тыпы: археалагічныя, этнаграфічныя, кіна-фота-фона-дакументы, пісьмовыя [8].
Пісьмовыя крыніцы – гэта найбольш грунтоўная па звестках група дакументаў, якая дазваляе выявіць не толькі падзеі мінулага, але і іх удзельнікаў, вызначыць больш дакладна храналогію гэтых падзей. Да пісьмовых крыніц адносяцца – заканадаўчыя акты, статыстычныя матэрыялы, летапісы і хронікі, мемуары, літаратурныя і публіцыстычныя творы, матэрыялы перыядычнага друку [6]...

Каб пазнаць гістарычнае мінулае, неабходна абапірацца на гістарычныя крыніцы, якія змяшчаюць інфармацыю аб гэтым мінулым. Крыніцамі з’яўляюцца ўсе рэшткі жыцця чалавека: прадукты яго дзейнасці ў галіне эканомікі, палітыкі, права, культуры, навукі, рэлігіі і г.д. Выдзяляецца сем асноўных (традыцыйных) тыпаў крыніц: пісьмовыя, этнаграфічныя, фальклорныя, моўныя, рэчавыя, фонадакументы, кінафотадакументы.
Самым масавым тыпам гістарычных крыніц з’яўляюцца пісьмовыя. Менавіта яны з дапамогай графічных знакаў перадаюць нам інфармацыю аб мінулым. Іх можна падзяліць на неапублікаваныя і апублікаваныя [6].
Першыя звесткі аб падзеях, якія адбыліся на тэрыторыі Беларусі ў IX – XII ст.ст., змешчаны ў старажытнарускіх летапісах, найперш у «Аповесці мінулых гадоў».
«Аповесць мінулых гадоў» – адметная і непаўторная старонка ў скарбонцы сусветнай культуры. Апавяданні з гэтага летапісу павінны ведаць і дзеці, і дарослыя – кожны, хто лічыць сябе адукаваным чалавекам, хто неабыякавы да мінуўшчыны сваёй Радзімы і яе будучыні [5].