Мэтэрыяльная культура і побыт насельніцтва Беларусі ў складзе Расійскае імпэрыі канца XVIII - пач.XX ст.ст.

Такім чынам, успаміны шляхты і іншаземных падарожнікаў адлюстравалі сацыяльную (правы, прывілеяванае становішча, роля ў грамадскім жыцці) і эканамічную (зямельныя валоданні, спосабы гаспадарання) сутнасць шляхты як саслоўя канца XVIII – пачатку XIX ст., таму што ствараліся яны ў асноўным выхадцамі з шляхецкага саслоўя. Для большасці ўспамінаў шляхты характэрна наяўнасць сведчанняў аб часах Рэчы Паспалітай. Гэта можна патлумачыць пэўнай ідэалізацыяй мінулага жыцця і прававога становішча шляхты, што вылілася ў імкненні перадаць сваё ўпрыняцце нашчадкам праз творы мемуарнай літаратуры. Пры аналізе зместу выкарыстаных у рабоце мемуарных крыніц вылучаецца не аднолькавая ўвага да адлюстравання побыту шляхты. Гэта розніца залежыць ад мэтаў, пастаўленых мемуарыстамі пры стварэнні іх твораў. І. Насовіч паходзіў з іншага саслоўя, таму нічога не згадвае на гэты конт. Ф. Булгарына, напэўна, больш цікавілі асабістыя праблемы яго сям’і, чым асаблівасці быту шляхты. Тое ж меркаванне можна аднесці да ўспамінаў К. Гейкінга. Але ж у мемуарнай літаратуры ёсць і процілеглыя прыклады неабыякавага стаўлення, што адлюстравана ў творах Ю. Ватрэна (H. Vautrin) і Л. Патоцкага. Адметна, што мемуарныя крыніцы занатавалі змены ў сістэме каштоўнасцей шляхецкага саслоўя, разбурэнне сармацкай і ўспрыняцце агульнаеўрапейскай духоўнай і матэрыяльнай культуры, што выявілася таксама ў знешнім выглядзе шляхцічаў і іх жылля. Але заўважна, што большая ўвага ў даследаваных мемуарах надавалася асобам магнатаў, а постаць дробнага шляхціца згадвалася толькі ў сувязі з апошнімі.