Навукова-асветнiцкая i грамадская дзейнасць З.Я. Мажэйкi

Беларуская нацыянальная культура ѐсць сукупнасць матэрыяльных i духоўных каштоўнасцяў, што створаны беларускiм народам у мiнулым i сучасным на бытавым, мастацкiм, навуковым i духоўным узроўнi. Да таго ж беларуская нацыянальная культура - гэта адзiна магчымы для беларусаў натуральны спосаб iснавання, што забяспечвае яму ўмовы для реалiзацыi сваёй самасцi i непаўторнасцi ў акружэннi iншых народаў i ў адпаведнасцi з аб'ектыўнымi законамi развiцця чалавечых супольнасцяў. Беларуская нацыянальная культура-спосаб самазахавання беларускага народа. Заняпад нацыянальнай культуры непазбежна прыводзiць да фiзiчнага вынiшчэння i нават самавынiшчэння народа. Да з'яваў беларускай нацыянальнай культуры адносiцца ўсё тое, што беларусы робяць свядома, менавiта як беларусы. Таму ўмовай iснавання i развiцця беларускай культуры ёсць наяўнасць нацыянальна свядомага беларускага насельнiцтва. Кажучы iнакш, умовай iснавання i развiцця беларускай культуры ёсць наяўнасць у беларусаў нацыянальнай свядомасцi. 3 пункту гледжання развiцця беларускай культуры, галоўная задача - стварэнне ўмоў для існавання нацыянальнай самасвядомасцi беларусаў. Дзеля гэтага неабходна зрабiць захады для вяртання найперш гiстарычнай памяцi беларускага народа, беларускай мовы, традыцый i звычаяў, у якiх знайшлi адлюстраванне галоўныя рысы беларускага нацыянальнага характару. У гэтым сэнсе нельга недаацэньваць ролю сродкаў масавай iнфармацыi.
Вызначэнне ролі фальклорнага мастацтва ў нацыянальна-культурным адраджэнні беларускага народа, выяўленне тэндэнцый мастацкіх працэсаў як у харавым выканальніцтве, так і кампазітарскай творчасці за апошні час стала значнай праблемай тэорыі і практыкі бедарускага мастацтва.
Значную ролю ў актывізацыі навукова-даследчыцкай і збіральніцкай дзейнасці ў галіне музычнага фальклору адыграла З.Я. Мажэйка. Паставіўшы за мэту поўнае вывучэнне ўсіх рэгіёнаў Беларусі, яна праводзіла шматлікія экспедыцыі, у тым ліку і на Падзвінне.
На сёняшні дзень у Беларусі няма прац па...

ЗАКЛЮЧЭННЕ
Мэтай дадзеай работы з’яўляецца разгляд рысаў жыццёвага шляшу і творчай дзейнасці З.Я.Мажэйкі як беларускага народаведа.
Зінаіда Якаўлеўна Мажэйка, уражэнка г.Орша, пасля заканчэння Беларускай кансерваторыі з 1962 г. працуе ў Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі. Працуе ў галіне тэарэтычнай этнамузыкалогіі і практычнай фалькларыстыкі.
Навуковая праца З.Мажэйка з 1962 г. на працягу 50-ці гадоў нязменна праходзіла ў Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Акадэміі навук, да інтэгравання гэтага інстытута (2012 г.) у Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі.
Вылучаючы этапы станаўлення З.Я.Мажэйкі як беларускага этнамузыколага, можна зазначыць, што яна ўвайшла ў навуку адразу, без доўгіх пошукаў сябе. З першай яе манаграфіяй “Песенная культура Беларускага Палесся: Вёска Тонеж”, да яе прыйшло імя вядомага навукоўца. Яе грамадска-асветніцкую дзейнасць толькі падкрэсліла гэта званне. Зінаіда Якаўлеўна з’яўляецца не толькі зіральнікам і рэдактарам песенных твораў, але і стваральнікам канцэртаў тых карыфеяў песеннага мастацтва вёскі, з якімі яна працавала. А яе дзейнасць у галіне кінематографа наогул заслугоўвае асаблівай павагі.
З.Я.Мажэйка за сваю дзейнасць выдала 6 манаграфій, якія намі былі разгледжаны пад час працы над тэмай. Першая яе манаграфія, выдадзеная яшчэ ў 1971 годзе “Песенная культура Беларускага Полесся: Вёска Тонеж “ адразу прынесла ёй поспех у галіне навукі.
Асаблівасць дзейнасці З.Я. Мажэйкі ў галіне практычнай фалькларыстыкі з’яўляецца тое, што яна акрамя тэарэтычнага матэрыялу, у кожным сваім выданні дае і нотныя дадаткі.
Роля і месца З.Я.Мажэйкі у гісторыі беларускай этнамузыкалогіі вельмі значная. Зінаіда Якаўлеўна Мажэйка ўвесь масіў вершаванага фальклору разглядала і з музычнага боку. Сваю даследчую дзейнасць З.Я.Мажэйка пачала з Палесся, вынікам працы стала першая манаграфія. Потым яе зацікавіў і паўночны бок, пасля чаго выйшла і другая манаграфія, у якой...