Элітарная і масавая культура

Уводзіны
Культура чалавека вызначаецца некалькімі асноўнымі аспектамі. Перш за ўсё гэта прафесійныя заняткі чалавека. Несумненна, што вобраз жыцця вучонага адрозніваецца ад жыцця працоўнага, а мастака ад бізнэсмэна. Па-другое, гэта традыцыі жыцця грамадства, у якім чалавек існуе. Але найбольш вызначальным з’яўляецца сацыяльны статус чалавека, яго саслоўная альбо класавая прыналежнасць. Менавіта сацыяльны статус задае кірунак эканамічных і пазнавальных інтарэсаў асобы, стыль яе дасуга, этыкета, зносін, эстэтычных густаў, бытавых звычак, вобразаў прэстыжнасці, уяўленняў аб асабістай годнасці і г.д.
Сучасныя веды і творы культуры ствараюцца ў глыбіні спецыялізаваных галін, яны засвойваюцца і іх разумеюць спецыялісты гэтых галін, аднак для большай часткі насельніцтва яны застаюцца загадкай. Таму грамадства патрабуе “пераклада” палітычнай, культурнай, навуковай, мастацкай інфармацыі на простую мову, якую б зразумелі і не падрыхтаваныя людзі. Гэткія адаптацыі былі заўсёды патрэбны дзецям у час адукацыі. Зараз жа яны патрэбны чалавеку напрацягу ўсяго яго жыцця. Нават вельмі адукаваныя людзі сёння ўсё ж застаюцца вузкімі спецыялістамі ў адной галіне. У астатніх жа яму патрабуюцца каментатары, настаўнікі, журналісты, рэкламныя агенты і таму падобныя “гіды”, якія дапамагаюць пракласці дарогу ў сучасным моры інфармацыі аб таварах і паслугах, палітычных і эканамічных падзеях, мастацкіх накірунках і навацыях. Рэалізатарам гэтых патрэб і стала масавая культура.
У процілегласць массавай культуры і мастацтву існуе элітарная культура – гэта культура прывілеяваных груп грамадства, якая характарызуецца прынцыповай замкнёнасцю, духоўным арыстакратызмам і каштоўна-сэнсавай самадастатковасцю. Многія навукоўцы, аднак лічаць, што неварта рэзка супрацьпастаўляць масавую культуру і элітарную, падкрэсліваюць іх узаемасувязь і адкрытыя магчымасці пераходу з адной у другую.

Заключэнне
У выніку, можна сказаць, што масавая культура – гэта сфера і вынік мастацкай творчасці, выражаны ў стварэнні твораў з вялікай колькасцю “штампаў” на аснове спрошчанага мастацкага вобраза і з удзелам спецыфічных механізмаў псіхалагічнага ўздзеяння, ад выклікання моды да ідэнтыфікацыі. Аднак гэтае абагульненне не павінна навесці на думку, што масавая культура Масавая культура – з’ява больш складаная і укаранёная ў сацыяльнае жыццё, чым мяркуецца. Гэта не своеасаблівае, жорстка зафіксаванае фарміраванне з канкрэтным наборам прыкмет, а больш стан грамадства, абумоўлены сучасным этапам гістарычнага развіцця.
Нельга ёй супрацьпастаўляць элітарнае мастацтва, бо з цягам часу яго вынаходніцтвы ўспрымае і “маса”. Масавая культура і элітарная – розныя па шматлікіх прыкметах: цэлі, задачы, увасабленне, рэцыпіенты і інш. Аднак існаванне адной не магчыма без другой.
Масавую культуру могуць разглядаць, як з’яву дрэнную, альбо як натуральную. Але неабходна адзначыць, што з цягам часу ў асяроддзі масавай культуры могуць апынуцца розныя, нават супрацьлеглыя творы, у тым ліку класічныя, фальклорныя і элітарныя. Цяжка сказаць, ці выльецца гэта ў значны рывок наперад да больш высокага ўзроўню культуры ўсяго насельніцтва планеты, ці дапаможа кіруючым класам “замбіраваць” грамадства канчаткова, альбо адвярне ўсю чалавечую цывілізацыю ў бок распаду і знішчэння культуры. Аднак, верагодна, не дрэнна, што сапраўдныя каштоўнасці, як створаныя ў мінулам, так і тыя, што ўтвараюцца на нашых вачах, не існуюць адарвана, толькі “ўверсе”, на недасягальных паверхах культуры, а жывуць паўнавартасным жыццём паўсюдна.