Публіцыстыка Беларусі пачатку 20 стагоддзя

Уступ

Публіцыстыка займае адметнае месца ў журналісцкім і літаратурным працэсе. Яна адлюстроўвае пэўныя ідэалагічныя ўстаноўкі, маральныя каштоўнасці, дапамагае ўключэнню асобнага чалавека ў структуру сацыяльных адносін, вызначэнню асабістага меркавання і выяўленню агульных тэндэнцый, характэрных для грамадскага настрою пэўнай эпохі. У адрозненне ад іншых відаў літаратуры, якія маюць пераважна індывідуальны характар і апасродкавана ўплываюць на фарміраванне чалавечай свядомасці, публіцыстычныя творы непасрэдна спрыяюць вызначэнню грамадзянскай пазіцыі асобы. Знаходзячыся на мяжы розных відаў літаратуры, гэта галіна сінтэзуе прыкметы, уласцівыя мастацкай прозе, дакументалістыцы, навукова-папулярнай літаратуры, журналісцкім тэкстам. Публіцыстыка характарызуецца дакладным абазначэннем тэмы, увагай да актуальных пытанняў, строгай дакументальнасцю фактаў.
Праблематыка публіцыстыкі часта хуткаплынная, аднак лепшыя яе творы не страчваюць актуальнасці і праз дзесяцігоддзі, вымалёўваючы панараму мінулага і выяўляючы сувязі, асацыяцыі з надзённым жыццём. Мастацкая публіцыстыка спалучае дакументальную аснову журналісцкага твора і вобразныя сродкі, уласцівыя мастацкай прозе, што дазваляе казаць пра стварэнне вобразу часу, а не проста яе фактычнае адлюстраванне. Аднак гэта карціна, створаная аўтарам у публіцыстычным творы, можа не заўсёды аб’ектыўна адлюстроўваць рэчаіснасць з улікам ідэалагічных і палітычных установак у грамадстве, забароны на раскрыццё і абмеркаванне пэўных сацыяльна вострых тэм. Варта таксама адзначыць, што вобраз часу выяўляецца як у асобным творы публіцыста, так і – значна больш дакладна – ва ўсёй яго творчасці ў цэлым і сукупнасці матэрыялаў перыядычнага друку і асобных выданняў розных аўтараў. Шэраг твораў пісьменнікаў і журналістаў пэўнага перыяду складае абагульненую публіцыстычную карціну аб’ектыўнага свету.
Менавіта публіцыстыка як від грамадска актуальнай літаратуры вылучае на першы план асобу аўтара, устаноўкі і арыенціры якой выяўляюцца ў...

Заключэнне

Такім чынам, публіцыстыка Беларусі пачатку ХХ стагоддзя з’яўляецца адлюстраваннем рэвалюцыйна-дэмакратычных пераўтварэнняў, якія адбываліся ў краіне ў той час. Беларускі друк паступова пачаў пераўтвараўся ў асобную сістэму, набываць свае адметнасці і уплываць на грамадскі працэс. Разам з ім развівалася і тагачасная публіцыстыка.
Пачатак ХХ стагоддзя – час карэнных пераўтварэнняў не толькі ў палітыцы і эканоміцы краіны, але і ў свядомасці носібітаў беларускай мовы. Гэты перыяд атрымаў у гісторыі нашай краіны назву другога беларускага Адраджэння, што звязана з імненнем народа да нацыянальная і дзяржаўнай незалежнасці. Публіцыстыка адыграла ў гэтым працэсе не апошнюю ролю.
Галоўнай адметнасцю сістэмы беларускай прэсы міжрэвалюцыйнага перыяду было з’яўленне і развіццё цэлага шэрагу нацыянальных беларускіх выданняў. Яны вызначалi грамадскую думку, звярталі ўвагу тагачаснай публіцыстыкі да важнейшых праблем сацыяльнага жыцця ў краіне. Вакол газет i часопiсаў на роднай мове згуртаваліся прадстаўнікі самых розных грамадска-палітычных кірункаў і рухаў.
Выключную ролю ў развіцці культуры беларускай нацыі адыгралі газеты “Наша доля” і “Наша ніва”. Яны сталі сапраўднай народнай трыбунай, цэнтрам нацыянальна-свядомых сіл, згуртавання літаратурных талентаў. Яны забеспячылі інтэнсіўнае і шматаспектнае развіццё новай беларускай мовы, літаратуры і публіцыстыкі.
Газета “Наша доля” праіснавала нядоўга і была зачынена за свой “востры язык”. Але, нягледячы на гэта, паспела пасласці аснову далейшага ўмацавання пазіцый роднага слова беларусаў.
“Наша ніва” была паслядоўніцай “Нашай долі”. Яна здолела праіснаваць 9 гадоў (з 1906 па 1915 гг.). На старонках газеты публікаваліся творы Янкі Купалы, Якуба Коласа, Максіма Багдановіча, Алеся Гаруна, Вацлава Ластоўскага, Каруся Каганца, Змітрака Бядулі, Максіма Гарэцкага, Сяргея Палуяна, Лявона Гмырака, Алаізы Пашкевіч, Язэпа Лёсіка, Антона Луцкевіча, Цішкі Гартнага, Антона Лявіцкага, Альберта Паўловіча, Андрэя Зязюлі, Янкі...